Monumentalna świątynia pw. Podwyższenia Krzyża Świętego, której początki sięgają 1002 r., kiedy to Bolesław Chrobry wzniósł tutaj pierwszy kościół. W 1024 r. Biskup Wrocławski Klemens przekazał do niego relikwie Świętego Krzyża. Opolska parafia katedralna jest jedną z nielicznych w Polsce, która w swoim inwentarzu posiada te relikwie. Murowana bazylika została wzniesiona w stylu późnoromańskim pod koniec XIII w. W latach 1899-1900 dobudowano do niej dwie, górujące nad Opolem, 73-metrowe wieże. Wewnątrz kościoła na szczególną uwagę zasługują: gotycki obraz Matki Boskiej Opolskiej z ok. 1480 r., późnogotycki tryptyk z 1519 r. i chrzcielnica z poł. XV w. z herbem miasta, Kaplica Piastowska z płytą nagrobną księcia Jana Dobrego z 1532 r., czy późnorenesansowo-manierystyczna ambona z 1653 r. 

Na zewnątrz - godne uwagi są przede wszystkim spiżowe wrota świątyni, ufundowane w 1997 r., w tysięczną rocznicę śmierci św. Wojciecha oraz z okazji jubileuszu 700-lecia istnienia parafii. Widać na nich postaci biblijne i takie, które są historią kościoła, Polski i miasta Opola.